آسم یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در کودکان و بزرگسالان به شمار می‌رود و انواع مختلفی دارد که ریشه ابتلا به آن یا به سبک زندگی افراد برمی‌گردد تا ژنتیکی و ارثی است.

آسم نوعی التهاب مزمن در مجاری تنفسی ریه است که موجب سرفه، گرفتگی قفسه سینه، خس‌خس یا تنگی نفس می‌شود. این بیماری غیرواگیر و به صورت تک‌گرفتاری است و بنا بر آخرین آمارهای موجود ۲۶۰ میلیون نفر در دنیا گرفتار این بیماری هستند.

فوق تخصص آسم و آلرژی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره این بیماری می گوید: آسم یک بیماری التهابی مزمن مجاری تنفسی است که علایم آن به صورت تنگی و تورم مجاری هوایی تنفسی و تولید خلط بیش از حد بروز می کند و تنفس را برای بیمار دشوار کرده و سبب سرفه‌های مکرر وی می‌شود.

دکتر محبوبه منصوری با بیان اینکه علایم بروز آسم در کودکان و بزرگسالان متفاوت است، اظهار داشت: در بزرگسالان علایم مزمن بیشتر مشاهده می شود که به صورت تنگی نفس، خس خس و سنگینی قفسه سینه تظاهر می‌کند و در صورت درمان نشدن علایم ماندگارتر می‌شود اما در بچه‌ها ممکن است علایم مقطعی و گذرا باشد.

دانشیار بیمارستان کودکان مفید، علایم بالینی آسم در بیماران را متفاوت برشمرد و گفت: علایم بیماری ممکن است به صورت حاد وحمله‌ای بروز کند و بیمار را به اورژانس بکشاند و گاهی منجر به بستری بیمار در آی سی یو شود که این وضعیت خطرناک است زیرا بیمار کمبود اکسیژن را به صورت حاد تجربه می‌کند و حتی می‌تواند مرگبار باشد.

منصوری با یادآوری اینکه آسم می‌تواند به صورت سرفه‌های مزمن یا طولانی شدن سرفه‌های بعد از سرماخوردگی و یا تنگی نفس فعالیتی نیز بروز کند، افزود: این نوع آسم که مزمن و غیرحمله‌ای نامیده می‌شود، بیمار را به اورژانس نمی‌کشاند ولی کیفیت زندگی وی را مختل کرده و مانع خواب یا فعالیتش شده و در مجموع کیفیت زندگی بیمار را کاهش می‌دهد به نحوی که انجام کارهای عادی روزمره گاهی برای بیمار مشکل می‌شود.

این فوق تخصص آسم و آلرژی تنگی‌نفس و سرفه در هنگام فعالیت و سرفه‌های شبانه را از دیگر علایم این بیماری عنوان کرد و افزود: سرفه‌ها در هنگام فعالیت، راه رفتن، خندیدن و یا نوشیدن آب سرد در این افراد افزایش می‌یابد. گاهی سرفه‌ها به صورت حمله آسمی بروز می‌کند و بیمار با تنگی نفس شدید، کمبود اکسیژن و تنگی مجاری هوایی به اورژانس مراجعه می‌کند.

به گفته منصوری تظاهرات بالینی آسم در کودکان می‌تواند به صورت سرماخوردگی‌های مکرر بروز کند که به دنبال آن‌ها سرفه شروع می‌شود و باقی می‌ماند.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه هنوز تشخیص قطعی درمورد نقش ارث و ژنتیک در بروز آسم وجود ندارد اما مشاهده شده که درصورت ابتلای یکی از والدین به آسم احتمال بروز بیماری در فرزندان بیشتر می‌شود، افزود: استرس عاطفی شدید، داشتن آلرژی، سیستم ایمنی تحریک پذیر، تماس با آلرژی‌زاها، گرده‌های گل یا گیاهان، گرد و خاک، پوسته بدن سوسک و حیوانات خانگی، کپک‌ها، مایت‌ها، عفونت‌های تنفسی به ویژه ویروسی، آلاینده‌های هوا، دود سیگار، برخی داروها به ویژه مسکن‌ها، مواد نگهدارنده مانند سولفیدها و ریفلاکس گوارشی از عوامل موثر در ایجاد و یا تشدید آسم به شمار می رود.

منصوری با تاکید بر این که ریفلاکس معده می‌تواند حتی به صورت مخفی سبب بروز یا تشدید آسم شود گفت: علت این ریفلاکس نیز می‌تواند حساسیت غذایی باشد. پس حساسیت به غذاها، آلرژن‌های موجود در هوا از جمله گیاهی و حیوانی و یا قارچ‌ها می‌توانند در شروع یا تشدید حمله آسم نقش داشته باشند.

باورهای غلط درخصوص بیماری آسم

این فوق تخصص ریه با اشاره به باورهای غلط برخی افراد گفت: متاسفانه برخی افراد از وابستگی به اسپری‌های استروییدی هراس داشته و از مصرف منظم دارو امتناع می کنند. درحالی که این اسپری‌ها اصلا وابستگی ایجاد نمی کند و حتی از پیشرفت بیماری و حملات شدید آسم پیشگیری می‌کند.

به گفته منصوری جذب این اسپری‌ها موضعی بوده و هیچ اثر سویی بر روی سایر ارگان های بدن ندارند. باید طبق تجویز پزشک‌ استفاده شود و قطع آن‌ها نیز صرفا با نظر پزشک و به صورت تدریجی انجام شود.

فوق تخصص آسم و آلرژی بیمارستان کودکان مفید افزود: دیگر داروهایی که فرد مبتلا به آسم در هنگام تنگی نفس مثل سالبوتامول مصرف می کند اگر طولانی مدت مصرف شوند برای بیمار عوارض خواهند داشت؛ زیرا این داروها قادر به کنترل آسم نیستند و فقط در شرایط حاد و تنگی نفس شدید به بیمار کمک می کند.

وی خاطرنشان کرد: وقتی پزشک به دلیل علایم حاد و مکرر وطولانی ‌مدت آسم برای بیماراسپری‌های استروییدی تجویز می‌کند اما بیمار از استعمال دارو امتناع می کند، احتمال دارد بیمار با حملات شدید تنگی نفس به اورژانس بیمارستان مراجعه کند. در این شرایط برای رفع حمله آسم از دوزهای بالای تزریقی کورتون در بیمار استفاده می شود که به مراتب عوارض بیشتری از اسپری‌های تنفسی دارد.

منصوری با اشاره به این که عوارض کورتون‌های تزریقی تا مدت های طولانی در بدن فرد باقی می‌ماند تاکید کرد: با آموزش و آگاهی دادن به بیماران درخصوص مزایای استفاده از اسپری‌های استروییدی باید شرایطی ایجاد کنیم که بیمار دچار حملات شدید آسم و در نتیجه مجبور به مصرف‌ کورتون های تزریقی یا خوراکی نشود.

وی تصور بیمار یا خانواده وی مبنی بر این که آسم پایان ‌زندگی است را از دیگر باورهای غلط جامعه عنوان کرد و افزود: آسم یک بیماری شایع در جهان است و بیمار با درمان‌های جدید و مصرف‌اسپری‌ها و تحت نظر پزشک بودن می‌تواند عمر طبیعی با فعالیت‌های عادی و زندگی کاملا نرمال داشته باشد .

وی به مبتلایان آسم توصیه کرد با داشتن سبک زندگی سالم از جمله تغذیه سالم، پرهیز از فست فودها، فعالیت مناسب، مصرف ویتامین D کافی، می توانند سیستم ایمنی خود را تقویت کرده و موجب کاهش شدت پیشرفت بیماری خود شوند.